پیت ماس چیست؟ و طرز تهیه خاک پیت ماس

عموما پیت ماس در مصارف عمومی نظیر باغبانی، گلخانه‌ای، پرورش گل و گیاه کاربرد دارد.

کاربرد پیت ماس

خاک پیت ماس موارد کاربردی بسیاری دارد. زمانی که از این خزه ها کود تهیه می شود، نام پیت ماس بر روی آن گذاشته می شود. این مواد جامد برای مصارف مختلف در شرایط باغبانی، کشاورزی، نگه داری از گل در محیط آپارتمانی و … استفاده می شود. بسیاری از باغداران و پرورش دهندگان در کنار خزه تورب از مواد مغذی دیگری همپون پتاسیم، نیترات و کلسیم بهره مند می شوند. افزودن این عناصر با هدف غنی کردن خاک انجام می گیرد.

خاک پیت ماس زمانی به عنوان یک ماده با کیفیت مورد توجه قرار می گیرد که دانه های ریزی در بافت خود داشته باشد و عناصر مغذی با نسبت لازم و کافی در ترکیب آن وجود داشته باشند. در ایران از پیت سیاه برای مصارف پرورش گیاه استفاده می شود. چون نمونه تیره این ترکیب محبوبیت بیشتری در میان عوام دارد.

زمانی که این خزه ها دوران آخر تجزیه خود را سپری می کنند، به شکل فشرده در می آیند و بدین ترتیب بستر لازم کاشت یا خاک را تهیه می کنند. از پیت ماس در ترکیب خاک های شنی و ماسه ای استفاده می شود. ضمن اینکه در تکثیر گیاهان رطوبت دوست مانند بنفشه آفریقایی یا قارچ هایی که میسلیوم آن ها در کمپوست رشد می یابد مانند قارچ دکمه ای استفاده می شود. برای کاشت جوانه در گلخانه، برای پرورش گل در محیط آپارتمان نیز حائز اهمیت است و قابلیت مصرف دارد.

مزایای پیت ماس

• سبب افزایش ماده آلی خاک می شود.
• خاصیت اسیدی کم یا نزدیک به خنثی دارد و حدودا pH آن دارای مقدار ۶-۵/۳ می باشد.
• متخلل بودن بافت پیت ماس به گونه ای است که موجب هوادهی به خاک های سخت مانند رس می شود و میزان جذب اکسیژن گیاه را افزایش می دهد.
• دارای ماندگاری بالایی می باشد.
• به عنوان نوعی بستر رشد گیاه در کشاورزی، باغبانی و گلخانه ها استفاده می شود.
• علاوه بر دارا بودن مواد غذایی، توانایی جذب و نگهداری آب چندین برابر وزن خود یعنی حدود ۲۰ برابر را دارا است و این مقدار را در مدت زمان معقول و به طور پیوسته به گیاه منتقل می کنند.
• یکی از بسترهای رشد مناسب در کشت هیدروپونیک است، دلیل این امر نداشتن عوامل بیماری زا و جلوگیری از رشد گیاهان هرز می باشد.
• بستر مناسبی جهت پرورش گیاهان بدون استفاده از کود و سموم کشاورزی می باشد. به عبارت دیگر پیت ماس بسیار مناسب کشت محصولات ارگانیک است.
• سبب رها شدن مواد مغذی در خاک و در نهایت قرار گرفتن آن در دسترس ریشه می شود و به عبارت دیگر پیت ماس دارای ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) بالایی است.
• از بستر های سبک محسوب می شود به همین دلیل برای گیاهان که دارای سازگاری با این نوع خاک هستند بسیار مناسب است.
• دارای بافت یکنواخت است.
• به دلیل نوع بافت پیت ماس در هنگام استفاده از آن به هیچ وجه ذرات در محیط و هوا پخش نمی شود.
• خاک پیت ماس در زمینه کشاورزی، گلخانه ای و باغبانی کاربرد دارد.
• پیت ماس فاقد بذر بوده و از طریق هاگ تولید مثل یا تکثیر می شود.

معایب پیت ماس

استفاده از پیت ماس در کنار تمام مزایایی که دارد، ​​معایبی نیز با خود به همراه دارد. متاسفانه به دلیل این معایب کلیدی امروزه مردم به دنبال جایگزین های پیت ماس هستند. از معایب پیت ماس می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• از معایب پیت ماس ​​در مقایسه با سایر مواد معدنی واقعاً به آرامی شکل می‌گیرد. به همین دلیل برخی آن را یک منبع تجدید ناپذیر می‌دانند و استفاده از آن اغلب مورد انتقاد دوستداران محیط زیست قرار می‌گیرد.
• با توجه به اینکه فرآیند برداشت آن نسبت به سایر مواد پرهزینه تر است بنابراین خرید پیت ماس ​​نیز گرانتر می‌شود و از معایب پیت ماس به حساب می آید.
• باتلاقی که در آن پیت ماس ​​شکل می‌گیرد به دلیل داشتن سطح بالای آب و کمبود مواد مغذی باعث می‌شود که این ماده از نظر مواد مغذی فقیر باشد.
• همانطور که در مزایای پیت ماس گفته شد این ماده دارای محیط با pH کمی اسیدی است. این امر می‌تواند برای برخی از گیاهان که محیط اسیدی دوست دارند خوب باشد، اما برای برخی گیاهان که محیط قلیایی می پسندند، این امر از معایب پیت ماس به حساب می آید.
• استفاده بیش از اندازه این نوع خاک سبب پوسیدگی در ریشه می شود.
• از دیگر معایب پیت ماس که می‌توان به آن اشاره کرد بستر مناسب برای رشد جلبک خاک است که سبب کمبود اکسیژن می شود.
• به عنوان یک مالچ خوب کار نمی‌کند چرا که بسیار سبک است و وقتی خشک می شود به راحتی توسط باد جابه جا می‌شود و نسبت به باد نقطه ضعف دارد و از معایب پیت ماس به حساب می آید.

طرز تهیه خاک پیت ماس

• در اولین مرحله طرز تهیه خاک پیت ماس ابتدا مجموعه هایی از روان آب ها را در امتداد فضایی که پیت ماس می باشد، حفر می کنند و زهکشی می‌کنند تا آب آن حدود ۸۵ درصد تخلیه شود.
• در مرحله بعد، پوشش گیاهی سطح را حذف می‌کنند تا پیت در معرض دید قرار گیرد.
• در مرحله سوم طرز تهیه خاک پیت ماس سطح برداشت را همسطح می کنند تا از زهکشی روان آب های سطحی جلوگیری شود.
• در ادامه طرز تهیه خاک پیت ماس، برای تسریع روند خشک شدن پیت، لایه رویی را باز و آن را خرد و جا به جا می نمایند.
• در مرحله بعدی پس از چند روزکه رطوبت آن کمتر شد، با دستگاه دروگر بزرگ مجهز به خلاء، لایه ذغال سنگ نارس خشک آن را جدا می‌کنند.
• در آخرین مرحله پیت ماس‌های برداشت شده برای تمیز کردن، خشک کردن و غربالگری در برچسب ها و بسته بندی های مختلف به یک شرکت فرآوری منتقل می شود.

انواع پیت ماس

انواع پیت ماس مختلفی وجود دارد؛ همه آنها قادر به نگهداری آب و مواد غذایی بوده و تفاوت انواع پیت ماس در میزان مواد آلی و بافت این خاک است.

به طور کلی پیت ماس در سه دسته: پیت ماس سفید، پیت ماس سیاه و پیت ماس قهوه ای ارائه می شود و بسته به نوع گیاه مورد نظر، به کار برده می شوند. شایان ذکر است پیت ماس سفید به رنگ سفید نبوده و رنگ قهوه ای روشن دارد. پیت ماس سفید میزان بروز بیماری را در گیاه، به دلیل دارا بودن تریکودرما و استرپتو مایسس بسیار کاهش می‌دهد از طرفی منافذ نگهداری هوا در پیت ماس سفید گنجایش بیشتری دارند.

اگر بخواهیم بگوییم کدام یک از انواع پیت ماس میزان مواد آلی بیشتر و درجه پوسیدگی بالاتر دارد، پیت ماس سیاه بهترین گزینه است. از این رو ظرفیت جذب آب در خاک پیت ماس سیاه به مراتب از قهوه ای بیشتر بوده و بین مصرف کننده ها محبوبیت بیشتری دارد.

در دسته بندی دیگری از انواع پیت ماس‌ها، آنها را بر اساس منشا برداشت به دو دسته تقسیم می کنند:

• نوع اول: پیت ماس ، پیت ماس هایی که از سطح زمین برداشته می شود و حاوی خزه‌های تازه ترمی باشند.
• نوع دوم: پیت ماس از لایه های زیرین برداشته می‌شود.