بولدوزر (Bulldozer) و هر آنچه که درباره آن باید بدانید

بولدوزر، غول آهنی دنیای ماشین‌ آلات ماشین آلات ساختمانی و راهسازی، با تیغه‌ی قدرتمند و شنی‌های عریض خود، نمادی از قدرت و صلابت در عرصه عمران و ساخت‌ و ساز است. این ماشین خارق‌العاده که سابقه‌ای دیرینه در تاریخ صنعت دارد، وظایف گوناگونی را در پروژه‌های مختلف به عهده می‌گیرد و نقشی کلیدی در آماده‌سازی زمین، جابجایی خاک و مواد، و تخریب سازه‌ها ایفا می‌کند. در این مقاله از مجله یاب چی، به بررسی این غول آهنی و هر آنچه که باید درباره آن بدانید، می‌پردازیم.

بولدوزر چیست؟

بولدوزر یک نوع ماشین سنگین است که برای عملیات ساخت و ساز و کاوشگری استفاده می‌شود. این ماشین معمولاً یک چرخش کامل دارد و دارای یک تیغه بزرگ در جلوی آن است که برای حرکت خاک، سنگ و مواد دیگر در زمین استفاده می‌شود.

تیغه بولدوزر معمولاً به صورت مستقیم در زمین فشرده‌سازی شده قرار گرفته و با حرکت جلو و عقب ماشین، خاک و سایر مواد را حرکت داده و به جای دیگری منتقل می‌کند. بولدوزرها معمولاً در پروژه‌های ساختمانی، راه‌سازی، معدنی و کشاورزی استفاده می‌شوند.

بولدوزرها به دلیل قدرت و عملکرد قوی خود، معمولاً در کارهای سخت و سنگینی مانند حمل و جابجایی سنگ‌ها، خاکبرداری، ساخت و تراشه زدن جاده‌ها و خنده و سایر عملیات ساختمانی بکار می‌روند.

تاریخچه بولدوزر از بخار تا هیدرولیک

اولین بولدوزر در سال ۱۹۰۴ توسط بنیامین هولت اختراع شد. این ماشین غول‌پیکر که “کاترپیلار” نامیده می‌شد، با موتور بخار کار می‌کرد و برای راندن آن به دو نفر نیاز بود. هولت با الهام از تراکتورهای بخار، ایده ساخت ماشینی را برای جابجایی حجم عظیمی از خاک و مواد به ذهنش رسید.

در سال ۱۹۲۳، جیمز کامینگز و جی.ارل مکلود اولین بولدوزر با تیغه قابل تنظیم را طراحی و ساختند. این اختراع، کاربرد بولدوزرها را به طور قابل توجهی گسترش داد و به آنها اجازه داد تا در عملیات‌های مختلف عمرانی مانند ساخت جاده، سد و کانال مورد استفاده قرار بگیرند.

در دهه ۱۹۳۰، موتورهای دیزل جایگزین موتورهای بخار در بولدوزرها شدند. این موتورها قدرت و گشتاور بیشتری را به ارمغان می‌آوردند و به بولدوزرها اجازه می‌دادند تا کارهای سنگین‌تر را انجام دهند.

در دهه ۱۹۵۰، سیستم‌های هیدرولیکی به بولدوزرها اضافه شدند. این سیستم‌ها به افزایش دقت و کنترل تیغه کمک می‌کردند و کار با بولدوزر را راحت‌تر و ایمن‌تر می‌کردند.

امروزه شاهد انواع مختلف بولدوزر با کاربردهای متنوع هستیم. از بولدوزرها در عملیات‌های عمرانی، کشاورزی، معدن، جنگلداری و حتی عملیات نظامی استفاده می‌شود.

انواع بولدوزر

بولدوزرها بر اساس نوع کاربرد، اندازه و قدرت به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند:

بولدوزر بر اساس نوع کاربرد

بولدوزرها بر اساس نوع کاربردشان می‌توانند به چند دسته تقسیم شوند:

– بولدوزر خزنده (Crawler Bulldozer): این نوع بولدوزر که به بولدوزر زنجیری یا شنی نیز معروف است، برای کار در زمین‌های ناهموار و سطوح شیبدار مناسب است. آنها از زنجیره‌های آهنی به جای چرخ‌ها استفاده می‌کنند که به آنها امکان حرکت در زمین‌های گل‌آلود، باتلاقی و سخت را می‌دهد. این نوع بولدوزرها دارای ثبات و قدرت کششی بالا هستند.

– بولدوزر چرخ لاستیکی (Wheel Bulldozer): این نوع بولدوزر برای کار در زمین‌های صاف و هموار مناسب است. به جای زنجیره، از چرخ‌های لاستیکی برای حرکت استفاده می‌کند. بولدوزرهای چرخ لاستیکی سرعت جابجایی بیشتری نسبت به خزنده‌ها دارند و به جاده‌ها و سطوح آسفالت کمتر آسیب می‌رسانند.

– بولدوزر با تیغه مخصوص: بولدوزرهایی وجود دارند که با تیغه‌های مخصوص برای کارهای خاص طراحی شده‌اند. برخی از این تیغه‌ها شامل تیغه‌های برف‌روبی برای تمیز کردن برف، تیغه‌های مناسب برای ریشه‌کن کردن درختان یا تیغه‌هایی برای جابجایی مواد زائد مانند خاک و سنگ هستند. این بولدوزرها برای کارهای خاص و زمین‌های خاص طراحی شده‌اند و قابلیت انجام وظایف مشخص را دارند.

بولدوزر بر اساس اندازه و قدرت

بولدوزرها بر اساس اندازه و قدرتشان نیز می‌توانند به سه دسته تقسیم شوند:

– بولدوزر کوچک: این نوع بولدوزر برای کارهای سبک و کوچک مناسب است. آنها به دلیل اندازه کوچکتر و قدرت کمتر، برای وظایفی مانند محوطه‌سازی، باغبانی و کارهای خیلی سبک مناسب هستند. این بولدوزرها قابلیت منعطفی در حرکت و عملکرد دارند و به راحتی در فضاهای محدود تر و دسترسی محدود قابل استفاده هستند.

– بولدوزر متوسط: این نوع بولدوزر برای کارهای عمومی و متوسط مناسب است. آنها برای وظایفی مانند ساخت و ساز، راه‌سازی و کارهای سطحی دیگر استفاده می‌شوند. بولدوزرهای متوسط دارای قدرت و عملکرد متوسطی هستند و قادر به انجام وظایف معمولی در محیط‌های مختلف هستند.

– بولدوزر بزرگ: این نوع بولدوزر برای کارهای سنگین و بزرگ مناسب است. آنها برای وظایفی مانند معدن‌کاوی، عمران و آبادانی در مناطق بزرگ و پروژه‌های بزرگ استفاده می‌شوند. بولدوزرهای بزرگ دارای قدرت و ظرفیت بالایی هستند و قادر به انجام وظایف سنگین در زمین‌های سخت و دشوار هستند.

اجزای اصلی بولدوزر

بولدوزرها از اجزای مختلفی تشکیل شده‌اند که هر کدام نقش مهمی در عملکرد و عملیات بولدوزر دارند. اجزای اصلی بولدوزر عبارتند از:

موتور: قلب بولدوزر و منبع قدرت آن است. انواع مختلفی از موتورها مانند دیزل و گازی در بولدوزرها استفاده می شوند. وظایف موتور شامل تامین قدرت برای حرکت بولدوزر، عملکرد سیستم هیدرولیک و سایر تجهیزات آن است.

سیستم انتقال قدرت: قدرت موتور را به چرخ ها یا زنجیرها منتقل می کند. شامل اجزایی مانند گیربکس، دیفرانسیل و شافت ها می باشد. نوع سیستم انتقال قدرت به نوع بولدوزر و کاربرد آن بستگی دارد.

سیستم هیدرولیک: نیروی لازم برای حرکت تیغه، ریپر و سایر تجهیزات بولدوزر را فراهم می کند. شامل اجزایی مانند پمپ هیدرولیک، مخزن روغن، لوله ها و شیرهای هیدرولیک می باشد. سیستم هیدرولیک به اپراتور بولدوزر امکان کنترل دقیق و قدرتمند تجهیزات را می دهد.

شاسی: شامل قاب اصلی بولدوزر، چرخ ها یا زنجیرها، سیستم تعلیق و سایر اجزای مربوطه می باشد.  شاسی باید به اندازه کافی قوی باشد تا وزن بولدوزر و بار آن را تحمل کند.

تیغه: مهمترین ابزار بولدوزر برای جابجایی خاک، سنگ و سایر مواد است. تیغه ها در انواع مختلفی مانند صاف، یو شکل، زاویه دار و شبه شنی تولید می شوند. نوع تیغه به نوع کار و شرایط زمین بستگی دارد.

ریپر: برای شخم زدن زمین، شکستن سنگ ها و انجام عملیات سخت تر از تیغه استفاده می شود. ریپرها در پشت بولدوزر نصب می شوند و می توانند به صورت جداگانه یا همزمان با تیغه استفاده شوند.

کابین: محل استقرار اپراتور بولدوزر است. کابین باید دارای دید کافی، تهویه مناسب و سیستم های ایمنی باشد.

سیستم های ایمنی: شامل مواردی مانند کمربند ایمنی، ترمزهای اضطراری، سیستم های هشدار و خاموش کننده آتش می باشد. سیستم های ایمنی برای محافظت از اپراتور و بولدوزر در برابر خطرات احتمالی تعبیه می شوند.

علاوه بر موارد ذکر شده، بولدوزر ممکن است به تجهیزاتی مانند ریل بکسل، بالابر، سیستم گرمایش و تهویه کابین و … نیز مجهز باشد.

کاربردهای بولدوزر

بولدوزرها کاربردهای گسترده ای در پروژه های عمرانی و صنعتی دارند. به برخی از کاربردهای اصلی آنها عبارتند از:

۱- حفاری و خاکبرداری: بولدوزرها برای جابجایی خاک، شن و ماسه و کندن زمین در پروژه های عمرانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. آنها می توانند به طور موثری خاک را تخلیه کنند و زمین را برای ساخت جاده ها، ساختمان ها و سایر زیرساخت های عمومی آماده کنند.

۲- سطح سازی: بولدوزرها برای تسطیح زمین و آماده سازی آن برای پروژه های ساخت و ساز استفاده می شوند. آنها می توانند تراز زمین را تنظیم کرده و نواحی ناهموار را صاف کنند تا بتوان ساختمان ها و زیرساخت های دیگر را بر روی زمین یکنواخت احداث کرد.

۳- جابجایی اشیاء سنگین: بولدوزرها قادر به جابجایی اشیاء سنگین مانند لوله های بزرگ، سنگ ها و مواد سنگین دیگر هستند. آنها می توانند این اشیاء را به موقعیت مورد نظر حمل کرده و در محل مناسب قرار دهند.

۴- برف روبی: بولدوزرهای مجهز به تیغه های خاص برای برف روبی استفاده می شوند. آنها می توانند برف را از روی جاده ها و معابر پاک کرده و امنیت در رانندگی در فصل زمستان را تضمین کنند.

بولدوزرها به دلیل قدرت و ظرفیت بالای خود، قابلیت انجام کارهای سنگین و مهم در صنعت ساخت و ساز را دارا هستند و بهبود عملکرد و کارایی در پروژه های مختلف را فراهم می کنند.

نکات ایمنی در هنگام کار با بولدوزر

• اپراتور بولدوزر باید آموزش‌های لازم را دیده باشد و از مهارت کافی برای کار با این ماشین‌ آلات برخوردار باشد.
• قبل از شروع کار، باید از سالم بودن تمام قسمت‌های بولدوزر اطمینان حاصل شود.
• هنگام کار با بولدوزر باید به علائم هشدار دهنده توجه کرد و از نزدیک شدن به افراد و اشیاء دیگر خودداری کرد.
• استفاده از تجهیزات ایمنی مانند کلاه ایمنی، عینک و دستکش هنگام کار با بولدوزر الزامی است.

بزرگترین بولدوزر جهان

بزرگترین بولدوزر جهان بولدوزر سوپر بولدوزر ACCO است.
مشخصات این بولدوزر به شرح زیر است:

• وزن: ۱۸۳ تن
• طول: ۱۲ متر
• عرض: ۴ متر
• ارتفاع: ۴ متر
• قدرت موتور: ۱۳۵۰ اسب بخار
• عرض تیغه: ۷ متر
• ارتفاع تیغه: ۲.۷ متر

این بولدوزر توسط شرکت ایتالیایی ACCO ساخته شده است و از آن برای جابجایی خاک و سنگ در معادن بزرگ و پروژه های عمرانی استفاده می شود.

بولدوزرهای بزرگ دیگری نیز در جهان وجود دارند که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کوماتسو D575A-3 SD: وزن ۱۵۲ تن، قدرت موتور ۱۱۵۰ اسب بخار
• کاترپیلار D11T CD: وزن ۱۰۳ تن، قدرت موتور ۹۱۰ اسب بخار
• لیبهر PR 776 Litronic: وزن ۹۵ تن، قدرت موتور ۷۵۰ اسب بخار

برندهای معروف بولدوزر

نام برند	کشور	مدل محبوب	وزن	قدرت موتور	کاربرد
کوماتسو	ژاپن	D575A-3 SD	۱۵۲ تن	۱۱۵۰ اسب بخار	معادن و پروژه های عمرانی بزرگ
کاترپیلار	آمریکا	D11T CD	۱۰۳ تن	۹۱۰ اسب بخار	راهسازی و محوطه سازی
لیبهر	آلمان	PR 776 Litronic	۹۵ تن	۷۵۰ اسب بخار	کشاورزی و عملیات عمرانی سبک
هیتاچی	ژاپن	EX8000-6	۸۰ تن	۷۵۰ اسب بخار	معادن و پروژه های عمرانی متوسط
ولوو	سوئد	L220H	۲۲ تن	۱۶۳ اسب بخار	محوطه سازی و عملیات عمرانی کوچک
جان دیر	آمریکا	۸۵۰J	۲۰ تن	۱۴۰ اسب بخار	کشاورزی و محوطه سازی
چانگ لین	چین	SD90	۱۸ تن	۱۳۰ اسب بخار	پروژه های عمرانی کوچک و متوسط

این فقط تعدادی از برندهای معروف بولدوزر هستند و برندهای دیگری نیز در جهان وجود دارند. مشخصات ذکر شده در این جدول برای مدل های محبوب هر برند ارائه شده است.

قیمت بولدوزر

قیمت بولدوزر به عوامل مختلفی مانند نوع، مدل، سال ساخت، کارکرد، برند، کشور سازنده و آپشن های آن بستگی دارد. به طور کلی، قیمت بولدوزرهای نو از چند صد هزار یورو تا چند میلیون یورو متغیر است.

در اینجا چند نمونه از قیمت بولدوزرهای نو در بازار ایران آورده شده است:

• بولدوزر کوماتسو D65EX-17: حدود ۴.۵ میلیارد تومان
• بولدوزر کاترپیلار D8T CD: حدود ۵ میلیارد تومان
• بولدوزر لیبهر PR 756 Litronic: حدود ۶ میلیارد تومان
• بولدوزر هیتاچی UH700-6: حدود ۷ میلیارد تومان

البته بولدوزرهای دست دوم با قیمت های بسیار پایین تری به فروش می رسند. قیمت بولدوزر دست دوم به میزان کارکرد، وضعیت ظاهری و فنی آن بستگی دارد.