سیم و کابل ساختمانی

سیم و کابل ساختمانی انواع زیادی دارد مانند: سیم و کابل مفتولی، آنتن، آیفون، کابل افشان و…. سیم‌ و کابل‌های ساختمانی بر اساس خصوصیات و ویژگی‌ هایشان می‌بایست در جای مناسب خود بکار روند. این نوع سیم و کابل‌ عموماً در مکان‌هایی مثل کانال‌های بسته‌شده، لوله‌های خرطومی و در زیر ملات گچ و سیمان نصب می‌شوند. در ادامه این مبحث هر یک از انواع کابل و سیم ساختمانی را به‌ اختصار شرح می دهیم پس با یاب چی همراه باشید.

مشخصات فنی سیم و کابل ساختمانی

هر کدام از این سیم و کابل ها باید با توجه به ویژگی های مربوط به خود در جای مناسب به کار برده شوند. سیم و کابل در هر ساختمانی وظیفه انتقال برق، امواج و یا دیتا را به گیرنده مورد نظر دارد. انتخاب کابل مناسب، با کیفیت و درست برای هر بخش از سیم کشی از اساسی ترین قسمت های ساخت یک ساختمان است. با انتخاب کابل مناسب هم کارکرد گیرنده ها بهینه می شود و هم دردسر تعویض و یا تعمیر این کابل ها به حداقل مقدار خود می رسد. سیم و کابل های مورد استفاده در ساختمان به دو دسته سیم و کابل خشک یا ثابت و انعطاف پذیر یا نرم تقسیم می شوند.

سیم کشی ساختمان به دو حالت روکار و توکار تقسیم می شود. در حالت روکار کابل برق ساحتمان از روی دیوار ها و سقف عبور کرده و جهت حفظ امنیت و حفاظت از کابل و همچنین زیبایی از داکت برای اتصال سیم ها استفاده می شود. حالت توکار در زمان ساخت خانه انجام می شود و از لوله جهت حفاظت و هدایت کابل ها استفاده بهره گرفته می شود. این لوله ها می توانند از جنس لوله PVC یا خرطومی باشد. این لوله ها در شیار های داخل دیوار جاگذاری می شوند. شرایط لوله ها باید به شرح زیر باشد:

• از حداقل مقدار لوله و متراژ کابل استفاده شو تا کمترین مقدار اتلاف انرژی را داشته باشیم.
• لوله ها در برابر شکستگی ، فشار و پوسیدگی مقاوم باشند.
• مسیری را جهت لوله گذاری انتخاب کنید که در هنگام نصب و تعمیرات بتوان از آسان ترین و سریع ترین روش ممکن استفاده کرد.

استفاده از سیم و کابل به صورت مستقیم زیر گچ به هیچ وجه توصیه نمی شود. در ادامه به تفصیل به بررسی انواع سیم و کابل ساختمانی می پردازیم.

انواع سیم و کابل ساختمانی

کابل و سیم ساختمانی مفتولی

از این نوع سیم‌ها در بازار با عنوان «سیم‌های خشک» نیز یاد می شود. این نوع از رشته‌های به‌ هم‌ بافته شده مسی بوجود می‌آید و برای عایق کردن آن از پلیمر PVC استفاده می شود. از سیم‌های مفتولی در جاهایی که نیاز چندانی به انعطاف زیاد سیم نیست(مثل تابلوهای الکتریکی ساختمانی) استفاده می‌شود. همچنین از این نوع سیم‌ها می‌توان در زیر ملات گچ نیز استفاده نمود. سیم‌های مفتولی دارای ولتاژ اسمی ۳۰۰ الی ۵۰۰ ولت (برای سیم‌های دارای سطح مقطع ۱ الی ۷۵/۰) می‌باشد و البته سیم‌های دارای سطح مقطعی بالاتر از ۱ دارای ولتاژ اسمی ۴۵۰ الی ۷۵۰ ولت هستند. در رابطه با مقاومت الکتریکی رسانای مفتولی باید گفت که به میزانی پایین‌تر از سیم‌های افشان هستند. برای مثال سیم‌های مفتولی که دارای سطح مقطع ۵/۱ می‌باشد دارای مقاومت الکتریکی ۱۲/۱ اهم بر هر کیلومتر هستند که سیم‌های افشان با همین سطح مقطع ۱۳/۳ اهم بر هر کیلومتر می‌باشد. همان‌طور که می‌بینید سیم‌های افشان در مقایسه با سیم‌های مفتولی دارای سطح مقاومت الکتریکی بالاتری هستند. این تفاوت ناچیز در میزان مقاومت الکتریکی می‌تواند در مقیاس کلان تفاوت اساسی میان این نوع سیم ایجاد کند.

کابل و سیم ساختمانی افشان

سیم‌های افشان نیز از جمله هادی‌های ساختمانی می‌باشد که از جنس فلز مس تولید می شوند و دارای یک عایق مستحکم از جنس PVC هستند. از این نوع سیم برای سیم‌کشی کردن داخل وسایل برقی و همین‌طور سیستم‌های روشنایی و… استفاده می‌شود. از این نوع سیم‌ها در مکان‌های خشک، در درون لوله‌های خرطومی و همین‌طور در زیر ملات گچ و سیمان نیز بهره‌ برداری می‌شود. البته باید بدانیم که نصب نمودن کابل افشان به شکل مستقیم بر روی سینی‌های سیم و کابل برق، مخازن و در درون کانال‌های برقی غیرمجاز است. سیم‌های افشانی که دارای سطح مقطعی بین ۵/۰ الی ۱ میلی‌متر می‌باشد دارای ولتاژ اسمی بین ۳۰۰ الی ۵۰۰ ولت هستند. این نوع از سیم‌ها جهت قرارگیری درون لوله‌های خرطومی و یا نصب در زیر ملات گچ و سیمان بسیار مناسب هستند. زمانی که سطح مقطع سیم افشان بالاتر می‌رود (بالاتر از ۱ میلی‌متر) سطح ولتاژ آن نیز تغییر کرده و بین ۴۵۰ الی ۷۵۰ ولت می‌رسد. از این نوع سیم‌ها همچنان که می‌دانید برای سیم‌کشی داخل وسایل برقی و همین‌طور دستگاه‌های روشنایی استفاده می‌شود. البته در محیط‌های خشک استفاده از آنها در زیر ملات گچ و سیمان بلامانع است. دیگر کاربردهای این نوع سیم‌ها با مقاطع مختلفشان عبارت‌اند از: سیم‌کشی پریز ساختمان، سیم‌کشی روشنایی، سیم‌کشی برق اصلی ساختمان، کابل‌کشی کولرآبی و گازی و…

کابل و سیم آیفون

کابل آیفون دارای انواع کابل‌های معمولی و کابل‌های فویل‌دار به‌ مثابه قسمتی از سیستم ارتباطی داخل ساختمان از اهمیت بسیار بالایی در نظام سیم‌کشی برقی ساختمان برخوردار است. بدون شک برای انتقال صدا در آیفون معمولی و البته انتقال صدا و تصویر در آیفون‌های تصویری احتیاج به کابل‌های دقیقی داریم که از عهده این امر بربیایند. از آنجایی کیفیت سیم و کابل برای انتقال درست صدا و تصویر در سیستم آیفون بسیار حائز اهمیت است از دیرباز تاکنون انواع و اقسام سیم و کابل برای این منظور تولید شده است. در این میان بهترین و مناسب‌ترین نوع کابل برای این کار به ۲ عامل مهم بستگی دارد؛ جنس و قطر کابل آیفون مستقیم‌ترین تأثیر را بر کیفیت انتقال صدا و تصویر در سیستم آیفون ساختمان‌ها دارند. حال باید این نکته را نیز در نظر گرفت که در انتخاب سیم و کابل برای سیستم آیفون بایستی بهترین و درست‌ترین انتخاب را انجام داد، استفاده از کابل آیفون معمولی برای آیفون‌های تصویری امکان ایجاد اشکال و نویز را در بر خواهد داشت.

کابل و سیم آنتن

کابل‌های آنتن جهت دریافت سیگنال و امواج توسط گیرنده‌های تلویزیونی کاربرد دارند. عموماً از کابل‌های کواکسیال برای این منظور استفاده می‌‌شود. این نوع کابل‌ها تشکیل‌شده از دو رسانای هم‌ محور هستند و این نوع ساختار باعث می‌شود تا امواج با فرکانسی نسبتاً بالا به خارج از کابل منتشر نشود و باعث ایجاد اختلالات الکترومغناطیسی نیز نشود. کابل‌های آنتن عموماً در انواع C4/5 و C3 و RG6 ساخته می‌شوند. «امپدانس» خصیصه تمام این نوع کابل‌ها ۷۵ اهم است، درحالی‌که قطر رسانای مرکزی و کلفتی عایقشان با هم تفاوت دارد. این امر باعث می‌شود که میزان ضعیف شدن سیگنال در آن‌ها یکی نباشد. ساختار فیزیکی کابل‌های آنتن تشکیل‌شده است از یک رسانای مرکزی و یک شیلد از جنس مس یا آلومینیوم همراه با روکش مسی و یا آلومینیومی. همچنین یک روکش عایق نیز از این ساختار محافظت می‌کند که معمولاً از جنس PVC است.

انتخاب کابل ساختمانی مناسب

بر اثر عبور جریان برق از کابل ساختمانی درون هادی گرما به وجود می آید. در صورتی که این گرما بیش از حد مجاز باشد، عایق به کار رفته برای کابل از بین می رود. از طرفی هم اگر مقاومت کابل ساختمانی بیش از حد معمول باشد شاهد افت ولتاژ و عدم کارکرد صحیح تجهیزات خواهیم بود.

در سیم کشی ساختمان سطح مقطع هادی سیم و کابل ساختمانی با توجه به عوامل زیر تعیین می شود: یکی حداکثر دمای مجاز کار هادی و دیگری افت ولتاژ مجاز سیم و کابل .

در شبکه های خانگی میزان افت ولتاژ مجاز برای ولتاژ 220 تا 380 ولت چیزی در حدود 5 درصد است. افت ولتاژ بیش از این مقدار باعث کار نکردن درست تجهیزات و دستگاه های متصل و آسیب دیدن آنها می شود .

همچنین میزان جریان مجاز برای عبور از سیم و کابل ساختمانی باید به گونه ای باشد که حرارت تولید شده در هادی به خوبی به محیط اطراف منتقل شود . درجه حرارت معمول برای سیم های ساختمانی با عایق pvc نباید بیشتر از 70 درجه سانتی گراد شود .

بهترین نوع سیم و کابل ساختمانی

برای انتخاب بهترین نوع سیم و کابل ساختمانی باید به چند معیار مهم توجه نمود تا بتوانیم فارغ از نوع برند و مارک سیم مطمئن باشیم که بهترین سیم را انتخاب کرده‌ایم:

قیمت و بهای سیم و کابل ساختمانی: سیم و کابل هرگز دارای قیمتی ثابت نبوده‌اند و نوسان قیمت بخش ذاتی این محصول محسوب می‌شود. پس شما باید به دنبالمحصولی بگردید که علاوه بر داشتن استانداردهای لازم از قیمت منصفانه‌ای نیز برخوردار باشد.

وضعیت محیطی که سیم یا کابل در آن نصب می‌شود: کاربردهای مختلف سیم‌ها باعث می‌شود در محیط‌های مختلفی بکار گرفته شوند. نصب در زیر ملات گچ، زیرزمین، داخل تابلوی برق، توکار یا روکار بودن و… تمام این‌ها در میزان جریان دهی سیم و کابل تأثیر مستقیم می‌گذارد به همین دلیل انتخاب سیم مناسب مترادف است با انتخاب سیمی که در هر شرایطی میزان جریان دهی یکسانی داشته باشد و دچار افت و نوسان در انتقال جریان برق نشود.

ظاهر و ساختار کابل و سیم ساختمانی: سیم‌ها و کابل‌های ساختمانی دارای انواع و اقسام متنوع با ساختارهای متفاوتی هستند و اندازه جریان قابل ‌عبور در هر یک از آنها با دیگری تفاوت دارد. چگونگی انتقال جریان برق از فلز هادی سیم به بیرون از خودش کاملاً به ساختار آن بستگی دارد. استفاده از فلزاتی مانند مس و آلومینیوم که اصلی‌ترین رساناها محسوب می‌شوند در ساختار سیم و کابل ساختمانی و درجه خلوص آنها تفاوت عمده‌ای در کیفیت و ساختار سیم‌ها ایجاد می‌کند.

میزان تأثیر سیم و کابل‌های هم‌جوار بر سیم ما: چنانچه مجبور به استفاده از سیم‌ها در کنار یکدیگر باشیم باید به میزان تأثیر سیم‌ها بر یکدیگر توجه داشته باشیم. در اینجا باید اندازه جریان مجاز را تا حدودی کاهش دهیم. اما آنچه به کیفیت سیم برمی‌گردد این است که در صورت استفاده از سیم‌ها در جوار یکدیگر بهترین نوع سیم آن است که کمترین اثرپذیری را از سیم‌های هم‌جوار خود داشته باشد. این امر بستگی مستقیم به کیفیت رسانای درون ساختار سیم و همین‌طور کیفیت عایق آن دارد. در صورت مرغوبیت عایق سیم و کابل نباید نگرانی از تداخل جریان در سیم‌های هم‌جوار داشته باشیم.

جنس و نوع فلز هادی درون سیم و کابل ساختمانی: برخی به ‌اشتباه تصور می‌کنند که بهترین سیم برق آن دسته از سیم‌ها هستند که ساختار رسانای آنها از جنس مس باشد. اما این تصور نادرستی است. اگرچه مس به ‌عنوان رساناترین فلز شناخته می‌شود اما در این میان بایستی معیارهای دیگری را هم در نظر داشت تا بتوانیم بهترین برند سیم برق را بشناسیم. گاهی ممکن است که فلز سیمی از جنس مس باشد اما کیفیت عایق بکار رفته در آن، از مطلوبیت کافی برخوردار نباشد و همین باعث افت کیفیت اصلی سیم تا حد زیادی می‌شود. برای مثال ممکن است در برخی از کاربردها نیاز به استفاده از سیمی با اندازه زیاد و درجه ولتاژ بالا داشته باشیم در این مورد استفاده کردن از سیم‌های آلومینیومی انتخاب مناسب‌تری است تا استفاده از سیم‌های مسی.

جنس و نوع عایق بکار رفته در تولید سیم و کابل : یکی از نکات مهم در انتخاب سیم مطلوب، جنس عایق آن است. این نوع عایق بایستی با محیطی که در آن سیم‌کشی صورت می‌گیرد تناسب داشته باشد. مثلاً اگر بخواهیم سیم را روی سطحی از جنس فلز نصب کنیم هرگونه تداخل و تماس رسانا با فلز ممکن است منجر به فاجعه‌ای جبران ‌ناپذیر شود. به همین دلیل است که وجود عایقی باکیفیت در سیم یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های کیفیت مطلوب سیم و کابل برق محسوب می‌شود.

سوالات متداول